سد بزرگ در انتشار یأس کرونایی
اعتقاد به خدایی مهربان که از همه امور آگاه و بر هر کاری تواناست، افزون بر آنکه تحمل سختی‌های پیش آمده را آسان می‌سازد، نگرانی درباره آینده را نیز از میان می‌برد.
به نقل ازفارس، در ایامی به سر می‌بریم که کشور ما مثل بسیاری از کشورهای دیگر، درگیر بیماری مسری و ناشناخته‌ای به نام کرونا شده‌اند. رسانه‌های بیگانه با بزرگ‌نمایی این مشکل در ایران اسلامی، سعی در تخریب روحیه مردم و ایجاد یأس و نومیدی در بین آن‌ها دارند. مؤمنان در برابر این مشکلات و سختی‌ها بهترین عملکرد را دارند که راز این مطلب در فواید و کارکردهای دین نهفته است.
بخشی از کارکردهای اجتماعی دین
دین، دارای کارکردهای فردی و اجتماعی فراوانی است. دین، از جهت فردی، به زندگی انسان معنی می‌بخشد، عطش جاودانگی را فرو می‌نشاند، صبر را افزایش و اضطراب را کاهش می‌دهد و انسان را از گرداب تنهایی نجات می‌بخشد. برقراری وحدت جامعه، تأمین عدالت، تضمین نشاط جامعه، پشتیبانی از فضایل اخلاقی و تنظیم روابط اجتماعی، بخشی از کارکردهای اجتماعی دین است.(۱)
بدن انسان به گونه‌ای سرشته شده که در برابر بیماری‌ها مقاومت می‌کند. سیستم دفاعی بدن، سد مستحکمی در برابر ویروس‌ها و باکتری‌های بیماری‌زاست؛ هر اندازه این سیستم دفاعی قوی‌تر باشد، پیشگیری و درمان بهتر خواهد بود. افرادی که به هر دلیل روحیه خوبی ندارند و امید به زندگی در آن‌ها کم شده باشد، آسیب‌پذیرترند. اضطراب و نگرانی‌ها، مقاومت و صبر انسان در برابر سختی‌ها و بیماری‌ها را به شدت کاهش می‌دهد.
بحران‌های اساسی در دوران معاصر
احساس پوچی و بی‌معنایی زندگی از بحران‌های اساسی در دوران معاصر است. اریک فروم روانکاو آلمانی می‌نویسد: «انسان امروزی احساس آرامش نمی‌کند و بیشتر دچار سرگشتگی است. کار و کوشش می‌کند اما از فعالیت‌های خود احساس بیهودگی دارد».(۲) روانشناسان ملحد نیز قبول دارند که دین، سبب معنابخشی به زندگی انسان می‌شود.(۳)
نقش دین در بالا بردن قدرت تحمل مشکلات، چنان است که برخی جامعه‌شناسان این حقیقت را خاستگاه پیدایش ادیان پنداشته‌اند.(۴)
ویلیام جیمز در این باره می‌نویسد: «هنگامی که در نبرد زندگی همه امیدها بر باد می‌رود، احساسات مذهبی در اندرون ما چنان شور و هیجانی بر پا می‌کند که ما را جوان کرده، زندگی درونی ما ـکه تیره و تار بود ـ را دگرگون می‌سازد».(۵)
راه کاهش استرس و نگرانی درباره آینده
آسان‌انگاری سختی‌های دنیوی به آنجا می‌رسد که وقتی پیامبر اکرم (ص) شهادت امام علی (ع) را پیشگویی می‌کند و از چگونگی صبرش می‌پرسد، این پاسخ را می‌شنود: «ای رسول خدا! جای مژده شنیدن و شکرگزاری است».(۶) و حضرت زینب (س) پس از واقعه کربلا در پاسخ ابن زیاد که پرسید: «کار خدا با برادر و خویشاوندانت را چگونه دیدی؟» جمله‌ای به زبان آورد که خداناباوران هرگز معنای آن را در نمی‌یابند: «ما رأیت الا جمیلا: جز نیک و زیبا ندیدم».(۷)
اعتقاد به خدایی مهربان که از همه امور آگاه و بر هر کاری تواناست، افزون بر آنکه تحمل سختی‌های پیش آمده را آسان می‌سازد، استرس و نگرانی درباره آینده را نیز از میان می‌برد. انسان خداباور به چیزی جز انجام تکلیف الهی نمی‌اندیشد و پس از به‌کارگیری تلاش خود، نگران شکست و ناکامی نیست. بر این اساس، حتی کشته شدن در راه انجام تکلیف نیز می‌تواند ـهمانند پیروزیـ یکی از ۲ امر مطلوب به شمار آید: «هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَیَیْن» (توبه/۵۲) بگو آیا برای ما جز یکی از این دو نیکی را انتظار می‌برید؟
بنابراین مشخص شد که دینداری، باعث افزایش قدرت دفاعی بدن و افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها و سرعت بهبودی می‌شود.
سیدعلی احمدی یکی از روان‌پزشکان عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مقاله‌ای با عنوان «نقش ایمان و اعتقاد مذهبی در درمان بیماری‌ها» می‌نویسد: «درمان بیماری‌های جسمی و اختلالات روانی در جوامع مختلف، منحصر در استفاده از روش‌های کلاسیک پزشکی نبوده و گاه به دلایل فرهنگی و اقتصادی میسر نیست و یا به جهت درمان‌ناپذیر بودن بیماری ممکن نمی‌باشد. بسیاری از جوامع به حسب فرهنگ و باورهای خود از برخی مراسم خاص آن فرهنگ در درمان دردهای بدنی و روانی بیماران خود بهره می‌برند. از جمله روش‌های سازمان یافته‌ای که مبتنی بر مبانی روان‌شناختی بوده، از اهمیت بالایی در درمان بیماری‌ها و کاهش درد، اضطراب، افسردگی و تنش‌های ناشی از ابتلا به آن‌ها برخوردار است، درمان با استفاده از ایمان مذهبی و اعتقاد به شفادهی توسط خداوند است. پژوهش‌های انجام شده در این زمینه نشان‌دهنده افزایش چشمگیر سرعت بهبودی یا تحمل بهتر نشانه‌های بیماری در گروه‌های بیمار مبتلا به بیماری‌های بدنی و روانی معتقد به رحمت خداوند و مبانی مذهبی در مقایسه با گروه‌های دیگر است».(۸)
بر اساس مجموع آنچه آمد مشخص می‌شود که برخلاف ادعاهای مطرح شده از سوی شبکه‌های معاند، دینداری را می‌توان یکی از مهمترین عوامل موفقیت در بحران‌ها دانست، عاملی که هم بر روح و هم بر جسم تاثیر خواهد داشت.
پی‌نوشت
۱ـ حسن یوسفیان، کلام جدید، خلاصه‌ی فصل ششم، صص ۱۶۰ـ ۱۹۲، انتشارات سمت، چ۳، ۱۳۹۰ش.
۲ـ اریک فروم، انسان برای خویشتن، ترجمه اکبر تبریزی، انتشارات بهجت، تهران، ۱۳۷۰ش.
۳ـ ملکلم همیلتون، جامعه‌شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات تبیان، تهران، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۲.
۴ـ آنتنی گیدنز، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، نشر نی، تهران، ۱۳۷۷ش، ص۴۹۲.
۵ـ ویلیام جیمز، دین و روان، ترجمه مهدی قائنی، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۷۲ش، ص۲۶.
۶ـ شریف الرضی، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، هجرت، چ۱، قم، ۱۴۱۴ق، ص۲۲۰.
۷ـ سید بن طاووس، اللهوف على قتلى الطفوف، ترجمه فهرى، جهان، چ۱، تهران، ۱۳۴۸ش، ص۱۶۱.
۸ـ سیدعلی احمدی، نقش ایمان و اعتقاد مذهبی در درمان بیماری‌ها و معرفی ۳ مورد درمان با روان‌درمانی مذهبی، مجله اندیشه و رفتار، سال دوم، شماره۲، ۱۳۷۵ش.